Αριστερά και κρίση (3)

Στην πρόσφατη συνέντευξή του (Ελευθεροτυπία 19-10) ο Νόαμ Τσόμσκυ επισημαίνει τρία βασικά σημεία, υπεύθυνα για την σημερινή κρίση:
1. Τον βραχυπρόθεσμο σχεδιασμό των επενδυτικών τραπεζών που, βασιζόμενος στην ανάγκη ισχυροποίησης της θέσης τους στα χρηματιστήρια και την ανάγκη κερδοφορίας -τόσο για τις ίδιες, όσο και για τα διευθυντικά τους στελέχη-, υποκύπτει στον πειρασμό των μεγάλων ρίσκων τείνοντας μακροπρόθεσμα να θέτει την οικονομία σε κίνδυνο (ή, καλύτερα, βεβαιότητα) διολίσθησης σε μεγάλες κρίσεις.
2. Την φανατισμένη προσήλωση στο ιδεολόγημα της ελεύθερης, αυτορρυθμιζόμενης αγοράς και την άρνηση -από την πλευρά διευθυντικών στελεχών- να δεχτούν τους προφανείς κινδύνους -και μάλιστα γι αυτούς που δεν συμμετέχουν στις συναλλαγές της- που αυτή συνεπάγεται. Έτσι, "Οι αγορές, στο βαθμό που λειτουργούν, προωθούν συγκεκριμένες συμπεριφορές και στάσεις, ενώ τιμωρούν άλλες. Ανταμείβουν τον εγωισμό, την απληστία, την έλλειψη ενδιαφέροντος για τους άλλους, την επιφανειακή ιδιοφυΐα, την τάση για εξαπάτηση. Και τιμωρούν το ενδιαφέρον για τους άλλους, το πνεύμα συνεργασίας, τη σοβαρή σκέψη, την ειλικρίνεια και άλλα χαρακτηριστικά των αξιοπρεπών ανθρώπων."
3. Την απροθυμία των κρατών να επέμβουν ρυθμίζοντας τις αγορές, πριν αυτές περιέλθουν σε κίνδυνο ολοκληρωτικής κατάρρευσης.

Σ' αυτά θα πρέπει να συνυπολογίσουμε την όλο μεγαλύτερη εισδοχή της επενδυτικής δραστηριότητας στην σφαίρα του εικονικού (να μην ξεχνάμε πως ακόμη και οι κυβερνήσεις του δυτικού κόσμου απαντούν -τουλάχιστον εν μέρει- στην κρίση με παροχές εικονικών κεφαλαίων υπό την μορφή εγγυήσεων) καθώς και την αποπροσάρτηση από απτά οικονομικά μεγέθη (ιστορία που άνοιξαν το 1973 οι Η.Π.Α. αποδεσμεύοντας το δολλάριο από τα αποθέματα χρυσού). Αυτές οι κινήσεις δημιούργησαν το μοντέλο της διαρκούς ανάπτυξης, σύμφωνα με το οποίο η σημερινή οικονομική κατάσταση δεν είναι συνάρτηση της τρέχουσας οικονομικής δραστηριότητας, αλλά προεξόφληση -βλ. στοίχημα επί- της μελλούσης κερδοφορίας.
Αυτός ο κυκεώνας κυκλοφορίας εικονικού χρήματος είναι που νοσεί σήμερα και, με βάση τα παραπάνω, καταλαβαίνουμε γιατί. Η κατανόηση του προβλήματος δεν απαντά όμως το ερώτημα της στάσης των αριστερών κομμάτων και κυρίως των αριστερών πολιτών απέναντι στην κρίση.
Οπότε:
- Αφού η ρυθμιστική παρέμβαση του κράτους έχει κριθεί αναγκαία, πρέπει να γίνει με όρους που θα εξυπηρετούν το συμφέρον του κοινωνικού συνόλου και όχι των υπαιτίων της κρίσης. Το "bail us out" των αμερικανών χρηματιστών δεν πρέπει σε καμμία περίπτωση να εισακουσθεί. Η ροή κρατικών (δηλαδή κοινωνικών) κεφαλαίων δεν πρέπει να αρχίσει, αν πρώτα οι τράπεζες δεν απογυμνωθούν από τα υπέρογκα κέρδη τα οποία συσσώρευσαν καθ' όλον εκείνο τον χρόνο κατά την διάρκειατου οποίου απεργάζονταν συγχρόνως (με πράξεις ή παραλείψεις) την σημερινή κρίση, και αν δεν συμφωνηθεί ένα νέο πλαίσιο λειτουργίας του συστήματος. Και τότε ακόμη, το δημόσιο (η πολιτικά εκπεφρασμένη κοινωνία) δεν θα συνδράμει στην σωτηρία καμμιάς τράπεζας που δεν θα του εξασφαλίσει -είτε με την παραχώρηση προνομιακών μετοχών, είτε με άλλον συμφωνημένο τρόπο- την συμμετοχή στα κέρδη που θα επιτρέψει την -με τόκους- απόσβεση του κοινωνικού οικονομικού κεφαλαίου που θα δαπανηθεί γι αυτήν.
- Εμείς, οι πολίτες πρέπει να αποστασιοποιηθούμε από αυτή την κρίση. Τα νοσηρά φαινόμενα στα οποία κάποιοι από μας συμμετείχαν κατά το παρελθόν (κερδοσκοπία στο χρηματιστήριο, επίδειξη νεοπλουτισμού κ.α) πρέπει επειγόντως να εκλείψουν. Η στάση μας οφείλει να εμπνέει πρός την κατεύθυνση δημιουργίας μιας κοινωνίας αξιοπρεπούς μάλλον, παρά απατηλά ευημερούσας και να είναι ανυποχώρητα αρνητική στην υποθήκευση του μέλλοντός μας από τρίτους (στων οποίων τις συναλλαγές δεν συμμετέχουμε).

Θα επανέλθουμε...